Category: Tauhid

10.1. Ta’Iuq Qudrat
10.2. Ta’luq lradat
10.3. Ta’luq ‘|lmu
10.4. Ta’luq Sama’ dan Bashar
10.5. Ta’luq Kalam

Adalah sifat yang mempunyai ta’luq ialah enam sifat daripada sifat Ma’ani jua, iaitu:

1. Qudrat.
2. Iradat.
3. ‘llmu.
4. Sama’.
5. Bashar.
6. Kalam.

Kerana sifat-sifat yang tcrsebut itu selain daripada bcrdirinya pada dzat, ia melampaui kepada yang lain. Adapun sifat hayat, maka ia tiada berta’luq kerana hayat tidak melampaui kelain dari berdiri pada dzat, hanya ia menjadi syarat pada ‘aqal bagi sifat Ma’ani’.

Makna ta’luq, iaitu sifat itu menuntut serta melazimkan perkara yang lain yang bertambah atas berdirinya pada dzat, umpama sifat qudrat itu ia menuntut akan perkara yang lain iaitu menjadikan mumkin atau mengudamkan dia, kemudian daripada ia berdiri dcngan dzat. Dan makna mumkin itu iaitu perkara yang harus adanya dan tiadanya (yang boleh berubah-ubah) dan termasuk pada mumkin itu perkara mustahil ‘aradhi dan wajib ‘aradhi iaitu mumkin yang telah dita’luq oleh iradat Tuhan hendak dijadikan, maka wajib ia mencrima jadi dan mumkin yang dita’luq iradat tidak hendak dijadikan, maka iaitu mustahil ia menerima jadi.

Sebelum seorang masuk membahaskan perkara ta’luq ini, hendaklah ia mengetahui bahawa tiap-tiap sifat yang berta’luq itu mesti ada tiga perkara:

1. Tempat ta’luq.
2. Bahagian ta’luq.
3. Kelakuan ta’luq.

A. TA’LUQ QUDRAT

Maka qudrat berta’luq ia kepada segala mumkin (segala perkara yang baharu adanya dan tiadanya) dengan ta’luq ta’thir (memberi bekas pada mengadakan dan mentiadakan), maka tidak qudrat itu berta’luq kepada wajib hakiki dan mustahil hakiki tetapi berta’luq ia kepada wajib ‘aradhi dan mustahil ‘aradhi bagaimana sudah dinyatakan kerana keduanya itu termasuk di dalam bahagian mumkin juga.

Maka bahagian ta ’luq qudrat dengan j alan ijmal di sisi Abu Mansur A1-Mathuridi dua ta’luq:

1. Ta’luq Saluhi Qadim. laitu patut pada azali Tuhan mengadakan mumkin atau mentiadakan dia, maka di dalam bahagian ini mumkin itu belum diadakan hanya kepatutan baginya jua pada mcngadakan atau mentiadakan.
2. Ta’luq Tanjizi Hadith. Ertinya: Tunai yang baharu. laitu mengadakan mumkin atau mentiadakan dia dengan fi’il (perbuatan). Dan di sisi Imam Abu Al-I lasan Al-Asy’ari, qudrat ada tiga bahagian ta’luq, iaitu dua bahagi yang tcrscbut di atas itu tadi dan tambah lagi:
3. Ta’luq Qabdhah. Ertinya: Di dalam genggaman. Maksudnya ialah dalam timbangan Tuhan dengan ma’na bahawasanya jika menghendaki ia nescaya dikekalkan atas adanya dan jika mcnghcndaki ia nescaya dikekalkannya atas tiadanya dengan qudrat kuasanya.

Adapun bahagian ta’luq qudrat ini jika dihuraikan dengan tafsil terbahagi kepada delapan bahagian pula.

1. Ta’luq Saluhi Qadim. Patut dan layak pada azali Tuhan mengadakan Zaid masalan atau mentiadakan dia.
2. Qabdhah Saluhi Qadim. Keadaan mumkin, seperti Zaid dahulu daripada adanya di dalam genggaman qudramya pada mengadakan atau pada mengekalkan atas tiadanya.
3. Tanjizi Hadith. Diadakan oleh Tuhan akan Zaid dengan qudratnya.
4. Qabdhah Tanjizi Hadith. laitu keadaan mumkin, seperti Zaid ketika adanya di dalam genggaman dan kekuasaan Tuhan pada mengekalkan adanya atau ditiadakannya dengan qudratnya.
5. Tanjizi Hadith. Allah mentiadakan mumkin, seperti Zaid yang telah ada itu dengan qudratNya.
6. Qabdhah Tanjizi Hadith. Keadaan mumkin, seperti Zaid yang telah tiada (mati itu) di dalam genggaman qudratNya dengan ma’na boleh dikekalkan atas tiadanya atau diadakannya (dihidupkannya semula) dengan qudratNya.
7. Tanjizi Hadith. laitu mengadakan mumkin, seperti Zaid yang telah mati itu dengan qudratNya ketika bangkit dari kubur.
8. Qabdhah Tanjizi Hadith. Iaitu keadaan mumkin, seperti Zaid yang telah bangkit dari kubur itu di dalam genggaman kekuasaanNya pada mengekalkan atau adanya atau ditiadakan dia dengan qudrat tetapi dengan memutuskan nazhar (pandangan) dari segi dalil syar’i kerana orang yang telah bangkit dari kubur itu tidak akan mati lagi pada syar’i tetapi pada ‘aqal harus ditilik pada kckuasaan Tuhan kerana kekalnya itu ‘aradhi jua.

Maka dengan mengetahui bahagian ta’luq yang di atas ini teranglah dengan jelasnya adalah manusia dari semenjak sebelum ada dan masa telah ada dan masa di dalam kubur sehingga masa bangkit hari qiamat duduk di dalam syurga atau neraka tidak lepas daripada genggaman dan kekuasaan Allah Ta’ala pada segala-galanya, apakala telah diketahui demikian adanya tetap sekali bangkit perasaan manusia menurut apa-apa perintah Tuhan supaya berbetulan ‘amalan dcngan kepercayaannya yang dikatakan sempurna iman kepada Tuhan.

B. TA’LUQ IRADAT

Adalah tempat ta’luq iradat tertentu kepada yang harus jua dan jalan ta’luqnya takhsis (menentukan), maka atas qaul yang terpilih, takhsis itulah ta’thir, tetapi pada pendapatan Syeikh Al-Jauhari Rahmatullahu Ta’ala bahawasanya takhsis itu ta’thir pada (membezakan) sesuatu tidak pada mengadakan sesuatu. Maka ta’thir pada qudrat dan takhsis pada iradat itu majazi ‘aqli jua, adapun pada hakikatnya dzat Tuhan.

Adapun bahagian ta’luqnya tiga bahagi:

1. Suluhi Qadim. laitu patut dan layak pada azali bagi menentukan mumkin dengan scgala yang harus atas mumkin daripada ada dan tiada dan mencntukan segala sifat, segala masa, segala tcmpat, segala pihak dan segala qadar atas mumkin, maka pada ta’luk ini Tuhan belum menentukan, hanya kepatutanjua pada menentukan segala perkara yang di atas ini.
Maka di dalam ketentuan inilah Tuhan tclah mematutkan seorang hamba semenjak dari mula-mula ditiupkan roh ke dalam jasadnya pada tentang umurnya, rezekinya dan segala-galanya.

2. Tanjizi Qadim. laitu tunai pada azali bagi menentukan mumkin dengan iradat akan setengah barang yang harus atas mumkin, iaitu mumkinat al-mutaqabilat (mumkin yang berlawanan) sebanyak enam perkara:

a. Ditentukan ada ganti daripada tiada.
b. Ditentukan satu tempat ganti daripada segala tempat.
c. Ditentukan satu pihak, ganti daripada segala pihak.
d. Ditentukan satu masa, ganti daripada segala masa.
e. Ditentukan satu sifat, ganti daripada segala sifat.
f. Ditentukan satu qadar ganti daripada segala qadar-qadar

3. Tanjizi Hadith tunai ketentuan itu zahir pada hari jadi mumkin dengan qudrat dan iradat. Maka ketentuan inilah terletaknya qadar nasib manusia yang akhir sekali di dalam segala kepentingan hidupnya sehingga ia mati panjang atau pendek umurnya, berbahagia dia atau celaka hidupnya, derhaka dan berbakti.

Maka di bawah ini dinyatakan rangka nasib kehidupan manusia dengan ditilik daripada qudrat dan iradat tuhan kerana di dalam perkara nasib ini terlalu banyak orang terkeliru dan tersalah bawa. Maka daripada pati pelajaran ‘ilmu tauhid di dalam perkara nasib pada bahagian ta’luq qudrat dan iradat Tuhan telah merangkakan ketentuan-ketentuan nasib itu pada Lauh Mahfuz yang merupakan empat macam:

1. Ketentuan yang dinamakan suluhi qadim. Maka di dalam ketentuan ini Tuhan mematutkan jua bagi manusia di dalam perkara umurnya, rezekinya dan segala-segala halnya daripada ditiup roh sehingga mati.
2. Ketentuan yang dinamakan tanjizi qadim. Maka di dalam ketentuan ini Tuhan telah menentukan bagi manusia di dalam pekara umurnya, rezekinya dan lain-lain hal daripada baik atau jahat, pandai atau bodoh, kaya atau miskin.
3. Ketentuan yang dinamakan qabdhah (di dalam genggaman qudrat Tuhan) — pada meluluskan ketentuan yang telah ditentukan atau tiada diluluskan maksudnya adalah ketentuan ini ada di dalam timbangan Tuhan. Maka pada ketentuan inilah Allah Ta’ala menilik akan gcrak-geri manusia itu terhadap kepada usaha kemahuan dan pcrmohonannya kehadrat Tuhan keadaan manusia itu ada yang bersungguh-sungguh berusaha dan meminta supaya ditambah lagi rezekinya dan ada bersungguh menjaga kesihatan dengan berubat serta mohon panjang umur dan setengah pula manusia sudah memadai apa yang ada dan tidak ia bersungguh berusaha dan ada separuh tidak berusaha dan tiada berkemahuan.
4. Ketentuan yang dinamakan tanjizi hadith (kelulusan baharu). Maka pada ketentuan inilah terletaknya qadar nasib manusia yang akhir sekali, kemudian daripada Tuhan telah menilik dan mengawasi akan gerak-geri hambaNya. Umpama Zaid pada saluhi qadim ia akan mendapat qadar yang patut daripada ketentuan Tuhan tentang rezekinya, umurnya dan lain-lain perkara, kemudian ditentukan pada azali pada rezekinya dan sebagainya. Maka di dalam masa qabdhah saluhi qadim, Tuhan menilik adalah Zaid boleh usaha dengan maksud supaya dapat rezeki yang lebih dan berd0’a-d0’a supaya dipanjangkan umurnya serta ia mengubah sikapnya daripada jahat kepada baik, manakala diterima permohonannya itu, maka ia beroleh sebagaimana yang dihajatnya, kalau mula ia mendapat $2.00 tetapi dengan sebab berlebih berusaha, maka ia mendapat $3.00 dan umurnya mendapat tambah dan halnya telah berubah kepada baik ialah dengan usaha dan kemahuannya, sebaliknya jika Tuhan berkehendak boleh pula dikurangkan dari apa yang telah ditentukan.

Demikianlah aliran fahaman di dalam perkara nasib yang dilarang kita melupakan dengan berserah bulat-bulat kepada Tuhan dan diperintah kita sekalian berd0’a untuk memperoleh nasib itu. Walhasil hendaklah disertakan dengan bermohon dan bertawakkal kepada Tuhan.

Maka sifat qudrat dan iradat tidak ta’luq kepada wajib hakiki dan mustahil hakiki kerana jika ta’luq pada yang wajib untuk mengadakan yang wajib hakiki, maka lazim tahsilul hasil dan jika ta’luq pada yang wajib untuk mentiadakan yang wajib, maka lazim ketika itu bertukar hakikat wajib kepada harus oleh sebab hakikat wajib tiada terima tiada.

Dan jika ta’luq pada yang mustahil untuk mentiadakan yang mustahil, maka lazim tahsilul hasil dan jika ta’luq pada yang mustahil pada mengadakan yang mustahil, maka lazim ketika itu bertukar hakikat mustahil kepada harus kerana hakikat mustahil tiada terima ada.

C. TA’LUQ ‘ILMU

Adalah ‘ilmu berta’luq ia kepada wajib, mustahil dan harus. Wajah ta’luqnya inkisyaf (terang dan meliputi tiap-tiap sesuatu) maka bahagian ta’luknya satu jua iaitu tanjizi qadim, ertinya tunai pada azali Tuhan mengetahui pada segala yang wajib iaitu diketahui dzatNya dan sifatNya dan mengetahui yang mustahil iaitu diketahui pada azali syarikul bari ini tiada bagiNya, dan mengetahui segala yang harus iaitu dikctahuinya segala yang harus yang telah ada dan yang lagi akan diadakan dan yang lagi akan ditiadakan. Maka tiada baginya ta’luq saluhi qadim dan tanjizi hadith kerana jika ada ta’luq saluhi qadim atau tanjizi hadith melazimkan Tuhan itu bersifat jahil.

Ketahui olehmu adalah ta’luq qudrat, iradat dan ‘ilmu, hal keadaannya beratur iaitu ta ’luq qudrat mengikut ta’luq iradat dan ta ’luq iradat mengikut ta’luq ‘ilmu.

D. TA’LUQ SAMA’ DAN BASHAR

Maka kedua-dua sifat itu tertentu ta’luq kepada yang maujud sama ada yang maujud itu wajib atau harus dengan syarat yang harus ini maujud kerana ada yang harus tidak maujud seperti mumkin di dalam ‘ilmu Tuhan yang tidak hendak dijadikan seperti beriman Abu Lahab, maka tidak ta’luq sama’ dan bashar kerana telah berta’luq ‘ilmu Tuhan bahawa Abu Lahab itu tiada beriman dan tidak ta’luq keduanya itu kepada yang mustahil kerana tiada maujud wajah ta’luqnya inkisyaf (terang dan meliputi tcrtentu pada yang ada jua).

Maka inkisyaf ‘ilmu tiada sama dengan inkisyaf sama’ dan bashar. Demikian juga inkisyaf sama’ tiada sama dengan inkisyaf bashar. Adapun hakikat tiada sama ini tidak dapat diketahui hanya tuhan jua yang mengetahui. Maka scbab tiada sama antara tiga sifat itu kerana jika sama inkisyaf pada ketiga-tiga sifat itu nescaya jadi tahsilul hasil.

Maka bahagian ta’luqnya tiga bahagian:

1. Ta’luq Saluhi Qadim. laitu patut dan layak pada azali, Tuhan mendengar dan melihat akan perkara yang harus yang lagi akan diadakan.
2. Ta’luq Tanjizi Qadim. laitu tunai pada azali Tuhan mendengar pada yang wajib iaitu seperti apa yang ia sendiri berkata dan melihat yang wajib iaitu ia melihat akan dzatNya dan sifatNya sendiri.
3. Ta’luq Tanjizi Hadith tunai pada hari jadi benda yang baharu, Tuhan mendengar dan melihat akan yang harus yang tslah ada.

E. TA’LUQ KALAM

Adalah kalam berta’luq ia pada yang wajib, yang mustahil dan yang harus dengan ta’luq dalalah (menunjukkan) maka ia ta’luq tanjizi qadim jua, iaitu tunai pada azali Tuhan berkata pada yang wajib seperti firmanNya:

Ertinya: .. Akulah Allah, tiada Tuhan melainkan Aku (Surah Thaha: Ayat 14)

Dan berkata kepada yang mustahil seperti firmanNya menghikayatkan percakapan Nasrani, iaitu:

Ertinya:  (kata orang Nasrani) bahawasanya Allah Ta’ala yang ketiga daripada tiga  (Surah Al-Ma’idah: Ayat 73)

Dan berkata kepada yang harus seperti firmanNya

Ertinya: Allah Ta’ala menjadikan kamu dan segala perbuatan kamu. (Surah Ash-Shafaat: Ayat 96)

Barang diketahui adalah ta’luq sifat yang enam yang tersebut itu dengan i’tibar tempat ia berta’laq terbahagi kepada dua bahagian:

1. Berta’luq kcpada dzat Tuhan dan dzat yang lainnya, iaitu ‘ilmu, kalam, sama’ dan bashar.
2. Berta’laq kepada dzat yang lain tidak pada dzat Tuhan iaitu qudrat dan iradat, kcmudian sifat dua puluh dengan nisbah bagi ta’luq itu empat bahagi:
   a. Tiada berta’laq dengan sesuatu iaitu sifat Nafsiyyah, Salbiyyah, Ma’nawiyyah dan sifat Hayat kerana sifat-sifat itu tidak menuntut perkara yang lebih dari berdiri pada dzatNya.
   b. Berta’luq kepada mumkin jua iaitu qudrat dan iradat.
   c. Berta’laq kepada segala yang maujud jua, iaitu sama’ dan bashar.
   d. Berta’laq kepada yang wajib, mustahil dan yang harus, iaitu; sifat ‘ilmu dan kalam.

Maka nyatalah yang terlcbih umum sifat ta’luq ialah ‘ilmu dan kalam dan yang terlebih khas ialah qudrat dan iradat. Dan yang antara umum dan khusus ialah ta’luq sifat sama’ dan bashar.

9.1. Sifat Nafsiyyah
9.2. Sifat Salbiyyah
9.3. Sifat Ma‘ani
9.4. Sifat Ma’nawiyyah

Adalah sifat dua puluh yang wajib bagi Tuhan itu terbahagi kepada empat bahagian.

1. Sifat Nafsiyyah. Maka dinamakan juga sifat Thabutiyyah (yang ditetapkan sahaja tidak tcrmasuk di dalam golongan ada dan golongan tiada).
2. Sifat Salbiyyah. Maka dinamakan juga sifat ‘Adamiyyah (yang terbangsa kepada tiada).
3. Sifat Ma’ani. Maka dinamakanjuga sifat wujudiyyah (yang terbangsa kepada ada)
4. Sifat Ma’nawiyyah. Maka dinamakan juga sifat Haliyyah (yang terbangsa kepada keadaan, sama
   seperti yang pertama).

A. SIFAT NAFSIYYAH

Adalah makna sifat Nafsiyyah itu ialah sifat yang dibangsakan kepada dzat iaitu sifat wujud Allah Ta’ala, tiada menunjuk kepada makna yang lain lebih daripada berdirinya pada dzat. Maka wujud itulah yang dikatakan nafsiyyah bagi dzat Allah Ta’ala yakni sifat yang tetap bagi dzat selagi ada dzat dengan tiada suatu kerana pun, maka sebab wujud itu dinamakan sifat Nafiiyyah kerana sebenar-benar wujud itu menunjuk kepada diri dzat sahaja tiada
lain dan tiada boleh dipisahkan sifat wujud itu daripada dzat, bagaimana sifat-sifat yang lain. Maka hakikatnya
sifat Nafiiyyah itu iaitu hal yang wajib bagi dzat selagi ada dzat tidak dikeranakan dengan suatu kerana pun. la
maujud pada zihin (fikiran) tetapi tiada maujud pada kharij (luar fikiran).

B. SIFAT SALBIYYAH

Adalah ma’na sifat Salbiyyah itu ialah sifat yang dibangsakan kepada menafikan atau menidakkan, maka
sifatnya lima:

1. Qidam.
2. Baqa’.
3. Mukhalafatuhu Lil Hawadith.
4. Qiamuhu Ta’ala Binafsihi.
5. Wahdaniyyah.

Maka sebab dinamakan sifat Salbi’yyah kerana dengan lima sifatitulah yang menolak dan menafikan Allah T a’ala
bersifat dengan lawannya dan segala sifat kekurangan atasNya seperti di bawah ini kenyataannya:

1. Qidam. Menafikan Tuhan ada permulaan.
2. Baqa’. Menafikan Tuhan ada kesudahan.
3. Mukhalafatuhu Lil Hawadith. Mecnafikan bersamaan dcngan segala yang baharu.
4. Qiamuhu Ta’ala Binafsihi. Mcnafikan berhajat kepada yang lain.
5. Wahdaniyyah. Menafikan berbilang-bilang.

Maka hakikat sifat Salbiyyah itu iaitu ibarat daripada menolakkan dan menafikan perkara yang tiada layak atas
Allah Ta’ala. Sifat-sifat itu tiada maujud pada kharij dan tiada maujud pada zihin. Dari itu dinamakan dia sifat
Adamiyyah tetapi tidak dihukumkan nafi kerana antara nafi dengan ‘adam ada berbeza iaitu tiap-tiap nafi dihukumkan ‘adam, maka tidak tiap-tiap ‘adam itu dihukumkan nafi seperti sifat Salbiyyah, maka ia ‘adam tctapi tiada nafi, maka nyatalah ‘adam itu ‘am dan nafi itu khas.

C. SIFAT MA’ANI

Adalah kalimah Ma’uni ‘itu pecahan daripada kalimah ma’na ertinya di dalam Bahasa Melayu “erti atau tujuan”
seperti mendengar ialah ma’na atau tujuan yang terbit daripada telinga, maka dikatakan Tuhan itu bersifat
makna jua, iaitu sifat mendengar dengan tiada sifat telinga kerana ia mendengar tiada telinga.

Maka jadilah tujuan sifat Ma’ani itu ialah sifat yang ada lagi thabit berdiri pada dzat Allah Ta’ala. Maka apabila kita kata kuasa menghendaki, mengetahui, mendengar, melihat, hidup, berkata-kata, maka perkataan ini menunjukkan ada sifat-sifat bersendirian berdiri pada dzat Allah Ta’ala.

Adapun sifat Mauni itu tujuh, iaitu:

1. Qudrat.
2. lradat.
3. llmu.
4. Hayat.
5. Sama’.
6. Bashar.
7. Kalam

Maka sebab dinamakan dia sifat Ma’ari kerana sifat itu menunjuk kepada makna-makna Wujudiyyah yang
thabit bagi Allah Ta’ala dan layak dengan kesempurnaannya.

Maka hakikatnya iaitu sifat Wujudiyyah yang thabit berdiri pada dzat Allah Ta’ala yang menyebabkan ada perkara yang lain, iaitu Mahawiyyah dan sifat-sifat ini maujud pada kharij dan maujud pada zihin.

D. SIFAT MA’NAWIYYAH ’

Adalah kalimah Ma’nawz’yyah itu nisbah kepada ma’na (terbangsa kepada ma’anz). Maka sifatnya tujuh, iaitu:

1. Kaunuhu Qadiran.
2. Kaunuhu Muridan.
3. Kaunuhu‘Aliman.
4. Kaunuhu Haiyyan.
5. Kaunuhu Sami’an.
6. Kaunuhu Bashiran.
7. Kaunuhu Mutakalliman.

Maka sebab dinamakan Ma’nawiyyah kcrana ia melazimi (tetap mengikut akan sifat ma’ani).

Maka hakikatnya iaitu hal yang wajib bagi dzat selagi ada dzat dikeranakan dengan suatu kerana (kerana ada sifat ma’ani), maujud pada zihin tiada maujud pada kharij seperti apabila dikata hal keadaan Allah yang berkuasa, maka itulah dinamakan sifat Ma’nawiyyah iaitu hal keadaan yang tetap bagi dzat Allah Ta’ala yang dikeranakan oleh sifat Qudrat (kuasa). Qiaskanlah sifat-sifat yang lain hingga tujuh sifat Mwnuwiyyah itu, maka sifat Ma’nawiyyah itu natijah yang terbit daripada sifat Ma’ani’.

Adapun kehendak kerana padahal Ma ’nawiyyah itu bukan makna “kerana”kerana membcri faedah ilat bagi mua’lulnya sekira-kira ma’ani memberi bekas pada ma’nawiah tctapi yang dikehendaki di sini berlaziman iaitu lazim bcrdiri qudrat pada dzat itu bahawa dinamakan dzat itu qadiran.
Maka jadilah sifat Ma’ani illat malzunah dan silat Ma’nawiyyah itu ma’lul lazirn.

8.1. DaIi|’Aqli
8.2. Dalil Naqli

Adalah mengetahui dalil ‘aqli secara ijmal pada sifat-sifat Tuhan itu fardhu ‘ain. Adapun mengetahui dalil dengan taffsil itu Fardhu kifayah, dcmikian juga mcngetahui dalil naqli.

Maka yang dikatakan dalil ijmal ialah dalil secara ringkas seperti dikatakan dalil wujud Tuhan itu baharu ‘alam atau ada ‘alam ini, maka dalil ini tidak boleh menolak segala hujah yang didatangkan dan tiada boleh menghuraikan segala syubhat, bersalahan dalil tafsil atau burhan, maka in berkuasa menolak segala hujah yang didatangkan dan boleh menghuraikan segala syubhat dan yang dikatakan dalil tafsil itu ialah perenggan kata yang mengandungi dua muqaddimah (pendahuluan) dan satu natijah (kesudahan) bagaimana akan datang.

Maka burhan tiap-tiap sifat itu menetapkan dia dan menafikan lawannya, maka burhan sifat ma’ani itulah burhan sifat ma’nawiyyah.

Yang Pertama: Dalil atau burhan Wujud Allah Ta’ala.

Iaitu adalah tanda ada Tuhan ialah baharu ‘alam dan segala sifat-sifatNya kerana bahawasanya jikalau tiada yang membaharukan ‘alam ini seperti ada ia dengan sendiri nescaya lazim dua perkara (ada dan tiada) yang bersamaan berat keduanya, tiba-tiba terberat satu daripadanya dengan tiada yang memberatkan dia, yang demikian mustahil.

Yang demikian nyatalah baharu ‘alam ini jadi dalil atas Wujud Tuhan kerana ia tiada boleh jadi dengan sendiri. Oleh sebab pada masa ia belum ada, maka adalah ada dan tiada itu bersamaan keduanya pada timbangan ‘aqal kita, maka boleh tetap ada dan boleh tetap tiada.

Maka apabila tetap ada, hilanglah tiadanya, tatkala itu kita ketahuilah adanya itu terlebih berat daripada tiada, pada hal tiada sah ada itu terberat daripada tiada dengan sendirinya. Yang demikian nyatalah ada suatu yang lain daripadanya pada memberatkan ada daripada tiada kerana mustahil terberat salah satu dua perkara yang bersamaan dengan tiada yang memberatkan dia.

Adapun yang dikatakan ‘alam itu ialah jirim-jirim dan ‘aradh-aradh, maka jirim dan ‘aradh itu baharu, maka dengan mengetahui dalil baharu jirim dan ‘aradh itulah menjadi dalil baharu ‘alam yang jadi dalil Wujud Allah Ta’ala.

Maka dalil baharu jirim ialah kerana ia melazimi akan ‘aradh yang baharu (ini muqaddimah yang pertama). Tiap-tiap yang melazimi yang baharu dihukumkan baharu (ini muqaddimah yang kedua). Maka yang baharu tiada boleh ada dengan sendiri melainkan ada yang mengadakan (ini natijah). Dan dalil baharu ‘aradh itu nampak berubah-ubah daripada ada kepada tiada dan ‘akasnya, bagaimana boleh dipandang pada gerak diam yang ada pada seorang itu bila ia bergerak hilang diamnya, demikian juga ‘akasnya, maka tiap-tiap berubah itu baharu.

Yang demikian nyatalah dalil wujud Tuhan itu bersusun atas tiga dalil:

1. Dalil menetapkan baharu ‘alam.
2. Dalil menetapkan baharu jirim.
3. Dalil menetapkan baharu ‘aradh.

Maka dalil naqli atas wujud Tuhan:

Ertinya: Maka demi Tuhan yang menjadikan langit dan bumi bahawasanya ia ada sebenarnya seperti kamu
hertutur-tutmc (Surah Adz-Dzariyat: 23)

Yang Kedua: Dalil Qidam.

Iaitu sanya jikalau tiada Allah Ta’ala qadim (bersifat qidam) nescaya adalah ia baharu. Yang demikian berkehendak kepada yang menjadikan Dia dan yang membaharukan Dia. Yang demikian membawa kepada dur iaitu mustahil kerana lazim berhimpun dua yang berlawanan dan membawa kepada tasalsul iaitu mustahil kerana bersamaan yang scdikit dengan yang banyak. Yang demikian thabitlah Tuhan itu qadim (tiada permulaan wujudnya). Adapun dalil naqlinya:

Ertinya: Ia jua Tuhun yang awal tiada permulaan dan yang akhir tiada kesudahan .. (Surah Al-I ladidz Ayat 3)

Adapun makna dur itu iaitu tcrhenti ada tiap-tiap daripada dua suatu atas yang lainnya, umpama Zaid menjadikan ‘Umar dan ‘Umar menjadikan Zaid pula. Maka pada ketika itu terdahulu ‘Umar tatkala ia menjadikan Zaid dan terkemudian pula ‘Umar pada ketika Zaid menjadikan dia. Yang demikian jadilah ‘Umar dan Zaid itu terdahulu daripada dirinya dan terkemudian daripada dirinya (berhimpun pada seorang itu dua yang berlawanan yakni dahulu dan kemudian). Yang demikian tidak diterima oleh ‘aqal sekali-kali kerana yang menjadikan dahulu daripada yang kena jadi, maka manakala thabit ‘Umar menjadikan Zaid, maka bagaimana boleh diterima ‘aqal Zaid boleh menjadikan ‘Umar pula kerana Zaid terkemudian daripada ‘Umar, maka yang kemudian barang telah tentu tidak boleh menjadikan orang yang terdahulu daripadanya, yang demikian mustahil wujud dur pada ‘aqal.

Dan makna tasalsul itu pada lughah berantai-rantai maksudnya pada istilah iaitu berhubung atau bersambung-
sambung beberapa perkara lepas satu, satu, lepas satu, satu hingga tiada berkesudahan misalnya seperti dikata Hasan menjadikan Husain, Husain menjadikan Muhsin, Muhsin menjadikan Khalid, Khalid menjadikan Jamil, Jamil menjadikan fulan, dan fulan menjadikan fulan, decmikianlah seterusnya tiada berkesudahan. Maka adanya sesuatu yang kena jadi dengan tiada berkesudahan yang menjadikan itu suatu perkara yang tiada ditcrima
oleh ‘aqal (mustahil) adanya.

Maka daripada keterangan ini nyatalah tiap-tiap dur itu tasalsul tiada ‘akasnya dan nyatalah kedua-duanya itu mustahil, maka jika Tuhan tiada bersifat dengan qidam nescaya membawa kepada dur atau tasalsul yang mustahil itu. Tiap-tiap perkara yang membawa kepada mustahil itu, mustahil juga yakni lazim daripada ada Tuhan, tidak ada Tuhan, tatkala itu adanya makhluk turut mustahil pula pada hal kita semua ada.

Yang Kctiga: Dalil Baqa’.

Iaitu jikalau tiada wajib bagi Tuhan bersifat baqa‘nescaya ternafi daripadanya bersifat qidam kerana adalah wujudnya pada ketika itu wujud yang harus, maka yang harus tidak ada wujudnya melainkan baharu, tiap-tiap yang baharu itu melazimkan berkehendak kepada yang membaharukan dia yang membawa kepada dur dan tasalsul juga iaitu mustahil. Dan lagi qaedah ‘ulama’ Usuluddin tiap-tiap yang wajib qidam, maka mustahil ‘adam yang demikian tetap dan thabitlah bagi Tuhan bersifat baqa’ dan dalil naqlinya:

Ertinya: Tiap-tiap suatu yang ada di atas muka bumi ini binasa dan berkekalan dzat Tuhanmu (ya Muhammad) yang mempunyai kebesaran dan kemuliaan. (Surah Ar-Rahman: Ayat 26-27)

Yang Keempat: Dalil Mukhalafatuhu Lil Hawadith.

Iaitu jikalau Tuhan serupa dengan yang baharu, nescaya jadilah Tuhan ini baharu juga, kerana barang yang boleh jadi atas salah suatu daripada dua yang serupa itu harus pula atas lainnya, maka baharu Tuhan itu mustahil kerana telah wajib bagi Tuhan bersifat qidam dan baqa’. Yang demikian tetaplah Tuhan itu bersalahan dengan segala yang baharu, bagaimana dalil naqlinya:

Ertinya: .. . .. tiada sesuatu juapun serupa dengan Tuhan  (Surah Asy-Syura: Ayat ll)

Yang Kelima: Dalil Qiamuhu ‘I‘a’ala Binafsihi.

Iaitu dua jalan: Yang Pertama, dalil menafikan Tuhan berkehendak kepada dzat tempat berdiri, iaitu jikalau Tuhan tidak berdiri dengan sendiri (berkehendak kepada dzat) nescaya berkehendak ia kepada tempat berdiri, yang demikian jadilah Tuhan ketika itu sifat bukan dzat, iaitu mustahil kerana jika Tuhan itu sifat, nescaya tidak ia bersifat dengan sifat ma’ani dn m’nawiyyah kerana sifat ada bcrsifat itu mustahil padahal dzat Tuhan wajib bagiNya bersifat dengan sifat ma’ani dan ma’nawiyyah yang demikian bukanlah ia sifat, maka tetaplah ia dzat.

Yang Kedua: Menafikan Tuhan daripada berkehendak kepada yang menjadikan ia, iaitu jikalau tiada ia berdiri dengan sendiri nescaya berkehendak ia kepada yang menjadikan dia iaitu mustahil, kerana jika berkehendak kepada yang menjadikan dia nescaya jadilah ia baharu, tetapi keadaan Tuhan itu baharu, mustahil kerana Tuhan tclah thabit wajib qidam, yang demikian thabitlah Tuhan itu berdiri dengan sendiri dengan ma’na kaya muthlaq (terkaya daripada tempat berdiri dan terkaya daripada yang menjadikan Dia).

Adapun kaya jirim itu cuma kaya muqaiyad (terkaya daripada satu pihak jua iaitu tcrkaya daripada tempat bcrdiri tetapi tiada terkaya pada satu pihak yang lain iaitu tiada terkaya daripada yang menjadikan Dia), maka dalil
naqlinya itu:

Ertinya:  bahawa Allah Ta ’ala ita terleaya daripada sekalian ‘alam. (Surah Al-‘Ankabut: 6)

Yang Keenam: Dalil wahdaniyah bagi Allah Ta’ala iaitu kiranya tidak Tuhan itu Esa (tunggal) nescaya tidak ada alam ini kerana lazim Tuhan lemah ketika itu padahal ‘alam telah ada, maka nyatalah Tuhan itu Esa (tunggal)
dan dalil naqlinya:

Ertinya: Sekiranya ada Tuhan di langit dan di bumi ini yang lain daripada Allah Ta’ala, nescaya binasalah
keduanya (tidak ada runtuh dan keluar daripada aturan yang ada)  (Surah Al-Anbiya’: Ayat 22)

Adapun keterangan atau kenyataan yang menunjukkan binasa alam atau tidak boleh ada ‘alam jika berbilang-bilang Tuhan, bagaimana dalil ‘aqli dan naqli yang di atas ini terbahagi atas empat kenyataan:

1. Ditaqdirkan berbilang Tuhan pada menjadikan hal keadaannya bersama-sama muafakat serta tidak bertolong-tolong satu dengan lain iaitu mustahil kerana lazim berhimpun dua yang memberi bekas pada satu barang iaitu tidak terupa ‘aqal boleh dibahagi-bahagi seperti menjadikan jauhar fard (benda yang maha halus tiada menerima belah-bahagi) atau satu titik yang tiada boleh dibelah-bahagi, ditulis dua qalam.
2. Ditaqdirkan berbilang Tuhan pada menjadikan hal keadaannya muafakat tetapi separuh seorang menjadikan, maka dihukumkan mustahil kerana lazim berat salah satu yang bersamaan dengan tiada yang memberatkan.
3. Ditaqdirkan berbilang-bilang Tuhan pada menjadikan hal keadaannya bersalah-salahan serta lulus kehendak
   kedua-duanya seperti seorang berkehendakkan mengadakan malam dan yang lain berkehendakkan siang, maka lulus kehendak kedua-dua itu mustahil kerana berhimpun dua yang berlawanan (malam dengan siang).
4. Ditaqdirkan berbilang-bilang Tuhan pada menjadikan hal keadaannya bersalahan pada hal lulus kehendak
   salah seorang daripada keduanya, hukumnya mustahil kerana yang tiada lulus itu telah tetap lemah dan yang
   lulus itupun lemah juga kerana bersamaan darjah keduanya.

Maka yang keempat-empat misal yang di atas ini membawa lemah dan tidak boleh ada ‘alam serta menunjukkan mustahil pada ‘aqal.

Yang Ketujuh: Dalil Qudrat.
Yang Kedelapan: Dali] Iradat.
Yang Kesembilan: Dalil ‘Ilmu.
Yang Kesepuluh: Dalil Hayat.

Bagi Allah Ta’ala itu, iaitu j ika tidak ada satu daripada empat sifat yang tersebut itu, nescaya tidak ada suatu daripada segala yang baharu tetapi tidak ada sesuatu daripada segala yang baharu ini mustahil kerana sudah ada. Yang demikian thabitlah Tuhan itu bersifat qudrat, iradat, ‘ilmu dan hayat.

Sanya dihimpunkan empat sifat itu dengan satu dalil ‘aqli kerana bersuatu yang lazim atas nafinya iaitu tidak ada suatu daripada ‘alam, maka jalan lazim pada qudrat bahawasanya apabila ternafi ia, nescaya thabit lawannya iaitu lemah, ketika itu tidak ada suatu daripada ‘alam, dan jalan lazim pada iradat bahawasanya apabila ternafi ia, nescaya thabit lawannya iaitu dengan ma’na tiada ada kehendak dan apabila thabit lawannya dengan ma’na ini, nescaya ternafi qudrat, kerana bahawasanya qudrat cawangan daripada iradat pada pandangan ‘aqal dan apabila ternafi qudrat nescaya thabit lawannya iaitulah lemah, ketika itu tidaklah ada suatu daripada ‘alam ini. Dan jalan lazim pada ‘ilmu bahawasanya apabila ternafi ‘ilmu nescaya thabit lawannya iaitu jahfl dan apabila thabit lawannya, nescaya ternafi iradat kerana tiada diterima ‘aqal, iradat dengan tiada ‘ilmu dan apabila ternafi iradat nescaya thabit lawannya, maka apabila thabit lawannya nescaya tcrnafi qudrat. Yang demikian thabit lawannya iaitu lemah, pada ketika itu tidaklah ada suatu daripada ‘alam.

Dan jalan lazim pada hayat bahawasanya apabila ternafi ia nescaya ternafi qudrat, iradat alam clan ternafi segala sifat-sifat kerana hayat itu syarat bagi tiga sifat itu.

Dan apabila tcrnafi sifat yang tiga itu nescaya thabit lawannya, iaitu; lemah, benci dan jahil, maka pada ketika itu tidaklah ada suatu daripada ‘alam.

Maka dalil naqli sifat Qadrat, iaitu:

Ertinyat Kitalah yang berkuasa menetapkan mati di antara kamu  (Surah Al-Waqi’ah: Ayat 60)

Dan dalil bagi sifat lradat, iaitu:

Ertinya: Hanyasanya pekerjaan Allah Ta’ala apabila menghendakkan ia akan suatu, berkata ia kepadanya; ‘Jadilah engkau ”, maka jadilah ia menurat bagaimana yang dikehendakinya. (Surah Yaasiin: Ayat 82)

Dan dalil naqli bagi sifat ‘Ilmu, iaitu:

Ertinya: . Allah Ta ’ala yang mengetahai akan perkarayang ghaib-ghaib dan yang tiada ghaib  (Surah Az-Zumar: Ayat 46)

Dan dalil naqli bagi sifat Hayat, iaitu:

Ertinya: Dan hendaklah kamu berserah kepada Tuhan yang hidap yang tiada mati  (Surah Al-Furqan: Ayat 58)

Yang Kesebelas: Dalil Sama’.
Yang Keduabelas: Dalil Bashar.
Yang Kctigabelas: Dalil Kalam.

Bagi Allah Ta’ala, iaitu kiranya Tuhan tiada bersifat dengan sifat yang tiga itu; sama’, bashar dan kalam. Nescaya lazim bersifat dengan lawannya iaitu kekurangan, maka kckurangan bagi Tuhan itu mustahil kerana yang berkehendak kepada yang menyempurnakan kekurangannya itu melazimkan ia baharu yang berkehendak pula kepada yang membaharukan dia, maka iaitu mustahil, maka thabitlah Tuhan itu bersifat sama’, bashar dan kalam.

Adapun sebab dihimpunkan sifat yang tiga itu pada satu dalil kerana bersuatu lazimnya tatkala ternafi sifat itu melazimi bersifat kekurangan pada Tuhan.

Dalil naqli bagi sifat Sama’, iaitu:

Ertinya:  bahawasanya aku bersama kamu kedua (hai Musa dan Harun) aku dengar dan aku lihat. (Surah Thaha: Ayat 46)

Dan dalil naqli sifat Bashar, iaitu:

Ertinya:  Allah Ta ’ala Amat Melihat dengan barang yang kamu perbuat. (Surah Al-Ilujurat: Ayat 18)

Dan dalil naqli bagi sifat kalam iaitu:

Ertinya:  Allah telah bercakap dengan Musa cakap yang semparna. (Surah An -Nisa’: Ayat 164)

Adapun dalil sifat ma’nawiyyah yang tujuh daripada Kaanaha Qadiran sehingga Kaanahu Matakalliman itu ialah dalil sifat ma’ani yang tujuh daripada qudrat sehingga kalam itu juga.

Maka dalil sifat yang mustahil atas Allah Ta’ala lawan dua puluh sifat itu zahir dan terang kerana segala lawan yang wajib dua puluh sifat itu, maka semuanya sifat kekurangan, maka kekurangan itu mustahil pada hak Allah Ta’ala.

Dalil sifat harus Allah Ta’ala menjadikan mumkin atau mentiadakan itu iaitu jikalau wajib atas Allah Ta’ala memperbuat sesuatu daripada mumkin pada ‘aqal atau mustahil pada ‘aqal nescaya bertukar mumkin itu jadi wajib atau mustahil, yang demikian itu tiada diterima oleh ‘aqal kerana hakikat mumkin itu barang yang sah adanya
dan tiadanya.

Dan dalil naqlinya firman Allah Ta’ala:

Ertinya: Allah Ta’ala menjadikan kamu dan segala perbuatan kamu. (Surah Ash-Shafaat: Ayat 96)

7.1. Mengadakan atau mentiadakan Makhluk
7.2. Dalil ’AqIi dan Naqli bagi sifat yang harus bagi Allah Ta‘ala

Adalah sifat yang harus pada hak Allah Ta’ala hanya satu jua, iaitu memperbuat segala kejadian atau tiada memperbuat akan dia, maka lawannya wajib Tuhan menjadikan ‘alam atau meninggalkan daripada menjadikan dia.

Sungguhnya Allah Ta’ala mempunyai perintahan didalam kerajaanNya. Maka boleh ia memperbuat apa kehendakNya dengan tiada boleh dilawan atau ditegah kerana tiap-tiap sesuatu yang ada di dalam ‘alam ini perbuatan Tuhan, kejadian dan ketukanganNya dan ialah Tuhan yang menjadikan baik dan hajat manfaat dan mudharat ta’at dan ingkar dan lain-lain daripada segala ahwal. Maka kesemuanya itu harus pada hak Tuhan tiada boleh dikatakan perbuatan itu tiada baik kerana Tuhan tiada sekali-kali mengambil manfa’at dengan sesuatu dan tiada memberi mudharat akan dia oleh sesuatu. Sanya perbuatanNya bcrlaku kecrana mcnurut hikmah-hikmah maslahat keadilan scbagaimana firman Tuhan.

Ertinya:  ………..dan tiada Tuhanmu itu (Ya Muhammad) menganiayakan hamha-hamhaNya. (Surah Fusshilat : Ayat 46)
Yakni; Tuhan tidak meng‘azabkan yang tiada salah.

SIFAT-SIFAT YANG MUSTAHIL PADA ALLAH TA’ALA

Wajib atas tiap-tiap mukallaf mcngctahui sifat-sifat yang mustahil pada Tuhan yangjadi lawan daripada dua puluh
sifat yang wajib bagiNya, dcngan dinyatakan satu pcrsatunya. Manakala telah ditetapkan satu pcrsatu sifat yang wajib bagi Allah Ta’ala dua puluh sifat, maka tetaplah mustahil lawannya yang kekurangan itu kerana yang dituntut pada‘ilmu ini menthabitkan scgala ‘aqa’id atas jalan tafsil pada segala sifat. Dari itu tcrlalu bcsar salah mercka yang tiada mengetahui hal ini lcbih daripada tiada mengctahui hukum-hukum feqah kcrana jahil akan barang yang wajib bagi Allah ‘l”a’ala dan yang mustahil atasNya dihukumkan kafir tctapi jahil akan hukum-hukum feqah hanya maksiat jua.

Maka dengan sebab itulah dinyatakan di sini sifat-sifat yang mustahil satu persatunya.

6.1. Al-‘Adam
6.2. Al-Huduth
6.3. Al- Fana’ (Thuru’ Al- ‘Adam)
6.4. Al-Mumathalah Li Al-Hawadith
6.5. Al-lftiqar (lhtiyaj Ha Al- Ghair)
6.6. Al-Ta’addud (An La Yakuna Wahidan)
6.7. Al-‘Ajzu
6.8. Al-Karahiyyah
6.9. Al-Jahlu
6.10. Al-Maut
6.11. Al-Sommu
6.12. Al-‘Umyu
6.13. Al-Bukmu
6.14. Kaunuhu’Ajizan
6.15. Kaunuhu Karihan
6.16. Kaunuhu Jahilan
6.17. Kaunuhu Mayyitan
6.18. Kaunuhu Asomma
6.19. Kaunuhu A’ma
6.20. Kaunuhu Abkama

Semua sifat-sifat ini mustahil pada Allah Ta’ala.

KENYATAAN YANG KEEMPAT  TA’RIF SIFAT-SIFAT YANG WAJIB BAGI ALLAH TA’ALA

Adalah sifat yang wajib bagi Allah Ta’ala yang wajib diketahui dengan tafsil itu iaitu dua puluh sifat.

5.1. Al-Wujud
5.2. Al-Qidam
5.3. Al-Baqa’
5.4. Mukhalafatuhu Ta’ala Lil Hawadith
5.5. Qiamuhu Ta’ala Bi Nafsihi
5.6. Al-Wahdaniyyah
5.7. Al-Qudrat
5.8. Al-Iradat
5.9. Al-‘llmu
5.10. Al-Hayat
5.11. As-Sam’u
5.12. Al-Bashar
5.13. Al-Kalam
5.14. Kaunuhu Qadiran
5.15. Kaunuhu Muridan
5.16. Kaunuhu ‘Aliman
5.17. Kaunuhu Haiyan
5.18. Kaunuhu Sami’an
5.19. Kaunuhu Bashiran
5.20. Kaunuhu Mutakalliman

————————————————

 

4.1. Mengenal Allah dan Mengetahui Sifat-SifatNya
4.1.1. Kepercayaan yang pertama : Taqlid Jazmi
4.1.2. Kepercayaan kedua : Taqlid Yang Tiada Jazam

KENYATAAN YANG KETIGA: MENGENAL TUHAN DAN MENGETAHUI SIFAT-SIFATNYA

Mengenal Tuhan itu fardhu ‘ain atas tiap-tiap mukallaf dengan mengetahui namaNya dan sifatNya yang disuruh oleh syara’ Asy-Syarif dengan ajaran daripada rasul-rasul. Maka bagi Tuhan ada banyak nama-nama yang molek (Al-Asma’ul-Husna) dan sifat-sifat yang Maha Besar dan yang Maha Tinggi. Nama Tuhan yang lebih masyhur di antara segala nama-namaNya ialah Allah, disebut lafaz Al-Jalalah (lafaz Yang Maha Besar), maka yang lain daripada ini diketahui daripada Qur’an dan Hadith, semuanya itu masyhur di sisi orang Islam sebahagian daripadanya Ar-Rahman, Ar-Rahim, Al-Quddus, As-Salam, Al-Mu’min.

Sifat-sifat yang diketahui oleh mukallaf terbahagi kepada dua bahagi:

1. Mengetahui sifat-sifat Tuhan dengan ajmali (ringkasan) iaitu bahawa beri’tiqad dan berpegang oleh seseorang dengan i’tiqad yang putus bahawasanya wajib bagi Allah Ta’ala bersifat dengan tiap-tiap sifat kesempurnaan yang layak dengan keadaan ketuhanan dan mustahil atasnya bersifat dengan apa-apa jua sifat kekurangan.

2. Mengetahui sifat-sifat Tuhan dengan jalan tafsili (satu-persatu) iaitu bahawa beri’tiqad dan berpegang oleh seseorang dengan i’tiqad yang putus dengan dalil ‘aqli dan naqli bahawasanya wajib bagi Allah Ta’ala dua puluh sifat yang wajib dan beri’tiqad dengan i’tiqad yang putus dengan dalil ‘aqli dan naqli bahawasanya mustahil atas Allah Ta’ala bersifat segala lawan sifat yang wajib dua puluh itu.

Adalah dikehendaki dengan mengenal Tuhan itu hendaklah mengetahui tiga perkara, iaitu :

Pertama : i’tiqad yang putus (tiada syak, zhan, waham) kiranya i’tiqadnya tidak putus seperti ada i’tiqadnya syak, zhan, atau waham, maka tidak dinamakan mengenal.

Kedua : muafakat (bersetuju) i’tiqad itu dengan yang sebenar (berbetulan i’tiqad ini dengan i’tiqad ahli As-Sunnah wal-Jama’ah) maka tiada dinamakan mengenal jika i’tiqad itu tidak berbetulan dengan yang sebenar, seperti i’tiqad orang Nasrani dan Yahudi.

Ketiga ; dengan ada dalil sekalipun dengan dalil ijmali, sebaliknya jika i’tiqadnya putus serta muafakat dengan sebenar tetapi tidak dengan dalil, maka dinamakan taqlid.

Ada pun i’tiqad yang tiada putus atau tiada muafakat dengan yang sebenar maka dengan ittifaq ‘ulama’ menghukumkan kafir, dan i’tiqad orang yang bertaqlid itu bersalah-salahan ‘ulama’ padanya, maka mengikut qaul yang mu’tamad orang yang bertaqlid itu tidak dihukumkan kafir jika taqlidnya itu putus tetapi dihukumkan dia mu’min yang menderhaka jika kuasa ia mengadakan dan mendirikan dalil dengan belajar, kiranya tidak terdaya mendirikan dalil kemudian daripada telah belajar dengan sebab bodohnya maka tiada dihukumkan derhaka.

Adalah makna taqlid itu iaitu menerima perkataan orang lain dengan tidak mengetahuikan dalil dan keterangan. Maka taqlid itu terbahagi kepada dua bahagian:

Kepercayaan Yang Pertamav: Taqlid Jazmi.

Ertinya:
Kepercayaan itu terlekat betul di mata hatinya dengan teguh dan kuat serta tidak akan berubah atau terbalik semula jika orang yang diikuti itu berbalik sekalipun. Maka taqlid yang seperti ini di sisi ahli As-Sunnah wal-Jama’ah
sah imannya kerana ada mempunyai jazam.

Kepercayaan Yang Kedua : Taqlid Yang Tiada Jazam:

Ertinya:
Menerima perkataan orang lain dengan tiada teguh dan tiada kuat sekiranya orang yang diikuti seperti gurunya-gurunya, ibu-bapanya atau lainnya.

Berbalik i’ti’qadnya, maka iapun mengikut berbalik jua, maka taqlid yang seperti ini dihukumkan tiada sah imannya kerana serupa imannya dengan syak, zhan atau waham (yang tiada jazam).

Tegasnya adalah iman orang yang bertaqlid sentiasa di dalam khathar (bahaya) dan kebimbangan dan tergantung kebenarannya atas orang yang diikutinya. Jika benar perjalanan orang yang diikutnya dan yang dipegangnya seperti guru-gurunya, maka yang mengikutnya itu benarlah jua, tetapi jika ada sebaliknya binasalah ia bersama-sama dengan orang yang diikumya.

Dari itu hendaklah seseorang bersungguh-sungguh menuntut ‘ilmu ‘aqaid al-iman yang shahih supaya terlepas ia daripada syak dan waham di dalam iman, tidak pakai ikut-ikut sahaja, istimewa zaman sekarang masa yang telah zahir beberapa banyak ah1ibid’ah.

Maka taqlid itu mudharat kerana ialah jalan yang membawa kepada sesat yang amat hina yang tiada layak sekali-kali dengan hal seorang manusia.

3.1. Perhatian kepada alam seluruhnya (kauniah) menunjukkan Allah Yang Menjadikan ’Alam

Sungguhnya jika seorang berfikir dan menilik memperhatikan kejadian ‘alam ini nescaya ia dapat pertunjuk bahawa Tuhan yang menjadikan dia. Maka umbi dan puncanya ialah dari mengEsakan Allah Subhanahu wa Ta’ala bagaimana kenyataan di bawah ini:

1. Kamu lihat pada suatu benda atau kejadian, seperti; kerusi-kerusi, meja dan sebagainya, nescaya kamu dapati kerusi-kerusi dan meja itu tidak boleh ada dengan sendirinya melainkan kamu percaya ada yang membuatnya. Demikian juga segala kejadian ‘alam ini tidak boleh ada melainkan ada yang membuatnya dan yang mengadakannya yang demikian dengan pandangan kamu yang pertama ini, maka dapatlah kamu beri’tiqad dan percaya ‘alam ini tidak boleh ada dengan sendirinya melainkan ada yang mengadakan adanya itu.

2. Kamu siasat lebih jauh lagi tatkala kamu perhatikan perbuatan-perbuatan tukang kerusi-kerusi dan meja-meja itu bersalah-salahan, ada yang molek dan ada yang hodoh, dan ada yang sempurna dan ada yang kurang, maka yang molek dan sempurna itu sentiasa menerima bertambah-tambah molek-molek dan sempurna, sehingga kamu dapati segala ketukangan orang yang kemudian lebih molek, lebih sempurna daripada tukang yang dahulu. Nyatalah dengan sebab lebih kepandaian orang yang kemudian kerana melihat perbuatan orang yang dahulu, demikianlah sehingga sekarang tiada kesudahan bertambah-tambah molek dan sempurna. Maka dengan perhatian ini nyatalah pula sekalian manusia itu dalam kekurangan dan lemah hanyalah kadar yang dianugerahi Tuhan akan dia ‘ilmu dan kekuatan jua, kalau tidak tentu manusia itu telah membuat dengan sempurna terus.

3. Kamu pandang pula kepada kejadian manusia, bulan, matahari, binatang-binatang, tumbuh-tumbuhan sama ada yang kecil atau yang besar, maka kamu dapati tiap-tiap satunya telah dijadikan cukup lengkap dengan aturan dan kejadian yang elok dan hikmah yang pelik, seperti yang ada tersusun pada manusia itu, iaitu; ber‘aqal, bertutur, mendengar dan apabila kamu tilik kepada bumi, bulan, matahari, binatang-binatang, tumbuh-tumbuhan, maka adalah segala perkara-perkara itu semuanya daripada segala manfa’at maslahat dan hikmah yang melemahkan segala ‘aqal cerdik-pandai memikirkan kejadiannya itu kerana melengkapi segala keindahan yang tiada tolok banding, yang demikian nyatalah kepada kamu sungguhnya yang menjadikan perkara yang tersebut itu ialah yang mempunyai kuasa yang sempurna, ‘ilmu yang luas dan bersifat dengan segala sifat yang kesempurnaan yang Maha Suci dari serupa dengan makhluk.

Sesungguhnya telah dapat diketahui daripada qaedah syar’iyyah dan perkhabaran anbiya’ bahawa adalah yang menjadikan atau mengadakan atau membaharu-baharukan ‘alam ini ialah Allah Ta’ala, kerana scgala perbuatanNya itulah menunjukkan bekas bagi scgala sifatnya yang Maha Suci dan tidaklah makhluk dapat mengetahui hakikatnya kerana sekalian makhluk scntiasa bersifat lemah dan kekurangan.

2.1. Pengertian Hukum ‘Aqal
2.2. Pengertian ‘Aqal
2.3. Bahagian Hukum ‘Aqal
2.4. Bahagian Wajib ’Aqli
2.5. Bahagian MustahiI’Aqli
2.6. Bahagian Harus ‘Aqli
2.7. Tanda-Tanda Yang Menunjukkan Hukum ‘Aqal

KENYATAAN YANG PERTAMA HUKUM ‘AQAL

Sesungguhnya tiap-tiap seorang yang hendak mengenal Allah Ta’ala dan mengetahui sifat-sifatNya, maka wajiblah lebih dahulu ia mengetahui akan hukum ‘aqal dan bahagiannya, kerana ia jadi neraca bagi hendak menghukumkan sifat-sifat Tuhan yang diperintahkan mengenal itu. Sekalipun permulaan wajib atas tiap-tiap mukallaf mengenal Tuhan tetapi permulaan wajib untuk mengenal sifat-sifat Tuhan itu ialah mengetahui hukum-hukum ‘aqal.

A. PENGERTIAN HUKUM ‘AQAL

Hukum ‘aqal itu ialah menetapkan suatu perkara kepada suatu perkara yang lain atau menafikan suatu perkara daripada perkara yang lain dengan tidak berkehendak kepada dicuba pada menetapkan sesuatu perkara itu (bersalahan hukum ‘adi, yakni ‘adat) dan tidak tergantung kepada suatu perbuatan yang diperbuat oleh mukallaf (bersalahan hukum syar’i).

B. PENGERTIAN ‘AQAL

Adalah ‘aqal itu satu sifat yang dijadikan Tuhan pada manusia sehingga dengan dia terbeza manusia daripada haiwan. Maka dengan dialah boleh menerima ‘ilmu nazhariyyuh (pengetahuan yang berkehendakkan fikir) dan boleh mentadbirkan segala-gala pekerjaan dengan fikiran yang halus-halus dan yang sulit-sulit dan daripadanya tempat terbit dan terpancarnya berbagai-bagai manfa‘at dan kebahagiaan bagi manusia. Tetapi kiranya ‘aqal itu bersendirian maka tidak akan dapat ‘aqal sejahtera , ‘aqal waras dan ‘aqal sihat melainkan berpandu kepada undang-undang syara’, demikian juga undang-undang syara’ tidak boleh berjalan mengikut yang dikehendaki melainkan berhajat kepada ‘aqal. Walhasil antara kedua-duanya itu berlaziman dan berhajat antara satu dengan yang lain (‘aqal berhajat kepada syara’ dan syara’ berhajat kepada ‘aqal)

C. BAHAGIAN HUKUM ‘AQAL,

Adalah hukum ‘aqal itu terbahagi kepada tiga bahagi. Kerana adalah ‘aqal itu berkehendak bekerja atas sekira-kira hal pada mematutkan sesuatu bagi dihukurnkan pada ‘ilmu tauhid, tiada sunyi daripada tiga perkara iaitu menghukumkan mesti ada atau menghukumkan mesti tiada, atau menghukumkan boleh menerima ada atau tiada.

Yang Pertama : Disebut wajib ‘aqli, iaitu perkara yang tiada diterima ‘aqal akan tiadanya, hakikatnya mesti menerima ada. Yang demikian apakala dikatakan wajib bagi Allah bcrsifat qidam maka maksudnya ialah mesti ada Tuhan bersifat qidam.

Yang Kcdua : Disebut mustahil ‘aqli, iaitu perkara yang tiada diterima ‘aqal akan adanya, hakikatnya mesti tiada, yang demikian apakala dikatakan mustahil Tuhan baharu maka maksudnya tiada sekali-kali Tuhan itu baharu.

Yang Ketiga : Disebut harus ‘aqli, iaitu perkara yang diterima ‘aqal adanya dan tiadanya dengan jalan berganti-ganti, maka hakikatnya boleh menerima ada dan tiada seperti keadaan seorang itu ada kalanya boleh ia bergerak atau diam.

D. BAHAGLAN WAJIB ‘AQLI

Adalah wajib ’aqli terbahagi dua:

1. Wajib ‘Aqli Dharuri (senang mudah): Iaitu menghukumkan sesuatu itu tetap adanya dengan tiada berkehendak kepada bahasan dan mendirikan kenyataan-kenyataan seperti menghukumkan satu itu tetap separuh daripada dua.

2. Wajib ‘Aqli Nazhari : Iaitu menghukumkan suatu itu tetap adanya dengan berkehendak kepada fikiran dan bahasan serta mendatangkan dalil-dalil atas ketetapan hukumannya itu seperti menghukumkan wajib wujud Tuhan yang menjadikan ‘alam ini, maka tidak dengan senang menghukumkan Wajib wujud Tuhan itu melainkan dengan diadakan bahasan dengan mendirikan dalil.

E. BAHAGIAN MUSTAHIL ‘AQLI

Adalah mustahil ‘aqli terbahagi dua:

1. Mustahil ‘Aqli Dharuri : laitu menghukumkan suatu itu tetap tiada dengan tiada berkehendak kepada bahasan dan mendirikan dalil seperti menghukumkan tiada terima ‘aqal satu itu separuh daripada tiga.

2. Mustahil ‘Aqli Nazhari : Iaitu menghukumkan suatu itu tetap tiada dengan berkehendak kepada fikiran dan bahasan serta mendatangkan dalil-dalil atas ketetapan hukumannya itu seperti menghukumkan tiada terima ‘aqal ada yang menyengutu bagi Allah Ta’ala maka tidak dengan senang ‘aqal menghukumkan mustahil ada syarik (yang menyengutu) bagi Allah Ta’ala itu melainkan dengan diadakan bahasan dengan mendirikan dalil.

F. BAHAGIAN HARUS ‘AQLI

Adalah harus ‘aqli itu terbahagi dua:

1. Harus ‘Aqli Dharuri : Iaitu menghukumkan sesuatu boleh terima ada dan tiada secara jalan berganti-ganti dengan tidak berkehendakkan bahasan dan mendirikan dalil seperti menghukumkan keadaan seseorang itu ada kalanya ia bergerak atau diam.
2. Harus ‘Aqli Nazhari : laitu menghukumkan sesuatu boleh dijadikan atau tiada boleh dengan berkehendak kepada bahasan dan mendatangkan dalil-dalil seperti memberi Tuhan orang Islam yang tiada ber‘amal itu pahala, maka tidak dengan senang ‘aqal menghukumkan hal itu harus melainkan dengan diadakan bahasan dan dalil-dalil yang menunjukkan harus pada Tuhan memperlakukan seperti itu.

G. TANDA-TANDA YANG MENUNJUKKAN HUKUM ‘AQAL

Andaikata apabila kita dapati kemudian daripada “wajib” perkataan “bagi” atau “pada” maksudnya wajib ‘aqli. Apabila kita dapati kemudian daripada “mustah1’l ” perkataan “was” atau “pada” maksudnya mustahil ‘aqli dan apabila kita dapati kemudian daripada ”wajib” perkataan “atas” maksudnya wajib syar’i (barang yang diperbuat dapat pahala dan ditinggalkan dapat dosa)

Sepuluh Mabadi ilmu tauhid

Perkataan “mabadi”’ itu bahasa ‘Arab jama’ daripada mabda’, asal maknanya: Punca mula terbit, sebab maksudnya ialah keterangan yang ringkas atau tujuan sesuatu ‘ilmu sebelum membaca atau belajar ‘ilmu itu. Hari ini orang sebut “Seri Pembukaan” atau ‘Anggaran Dasar”

Adalah mabadi ‘ilmu tauhid itu sepuluh perkara:

1. Nama ‘ilmu ini : Iaitu dinamakan ‘Ilmu Tauhid, ‘Ilmu Kalam, ‘Ilmu Ushuluddin. ‘Ilmu Sifat, ‘Ilmu ‘Aqaid dan Al-Iman.

2. Tempat ambilannya : Iaitu diterbitkan daripada Qur’an dan Hadith.

3. Kandungannya : Iaitu mengandungi pengetahuan dari hal membahaskan ketetapan pegangan, kepercayaan kepada Tuhan dan kepada Rasul-rasulNya daripada beberapa simpulan atau ikatan kepercayaan dengan segala dalil-dalil supaya diperoleh i’tiqad yang yakin, kepercayaan yang putus sekira-kira menaikkan perasaan bekerja dan ber‘amal menurut bagaimana kepercayaan itu.

4. Tempat bahasannya (maudhu’nya) kepada empat tempat:

Yang Pertama : Pada Dzat Allah Ta’ala dari segi sifat-sifat yang wajib bagiNya, sifat-sifat yang mustahil atasNya, dan sifat yang harus padaNya.
Yang Kedua : Pada Dzat Rasul-rasul dari segi sifat-sifat yang wajib baginya, sifat-sifat yang mustahil atasnya dan sifat yang harus padanya.
Yang Ketiga : Pada segala kejadian dari segi jirim-jirim dan ‘aradh-‘aradh sekira-kira keadaannya itu jadi pertunjukan dan dalil atas wujud yang menjadikan dia.
Yang Keempat: Pada segala pegangan dan kepercayaan dengan kenyataan yang didengar daripada perkhabaran Rasulullah seperti hal-hal syurga, neraka dan hal-hal hari qiamat.

5. Faedah ‘ilmu ini : Iaitu dapat mengenal Tuhan dan percayakan Rasul dan mendapat kebahagiaan hidup di dunia dan di akhirat yang kekal.

6. Nisbah ‘ilmu ini dengan lain-lain ‘ilmu : Iaitu ‘ ilmu ini ialah ‘ilmu yang terbangsa kepada agama Islam yang paling utama sekali.

7. Yang menghantarkan : Iaitu yang pertama mereka yang mengaturkan titisan ‘ilmu tauhid dengan mendirikan dalilnya untuk menolak perkataan mereka yang menyalahi ialah daripada ‘ulama’-‘ulama’ yang masyhur, Imam Abu Al-Hasan Al-Asy’ari dan Imam Abu Manshur Al-Maturidi, tetapi mereka yang pertama menerima ‘ilmu tauhid daripada Tuhan ialah Nabi Adam ‘Alaihissalam dan yang akhir sekali ialah Saiyidina Muhammad Sallallahu ‘alaihi wasallam.

8. Hukumnya : Iaitu fardhu ‘ain atas tiap-tiap orang yang mukallaf lelaki atau perempuan mengetahui sifat-sifat Tuhan dengan jalan zjmal (ringkasan atau rangkum) dan dengan jalan tafsil (huraian atau satu-persatu) berserta dengan dalil ajmal. Adapun mengetahui dalil tafsil itu fardhu kifayah.

9. Kelebihanya : Iaitu semulia-mulia dan setinggi-tinggi ilmu daripada ‘ilmu-‘ilmu yang lain kerana menurut hadith Nabi Shallallahu ‘alaihi wasallam

Ertinya: Sanya Tuhan tidak memfardhukan sesuatu yang terlebih afdhal daripada mengEsakan Tuhan dan jika ada sesuatu itu terlebih afdhal daripadanya, nescaya tetaplah telah difardhukan ke atas MalaikatNya padahal setengah daripada Malaikat-malaikat itu ada yang ruku’ selama~lamanya dan setengahnya ada yang sujud selama-lamanya.

Dan juga kerana ‘ilmu tauhid ini jadi asal bagi segala ‘ilmu-‘ilmu yang lain yang wajib diketahui dan lagi kerana mulia maudhu’nya iaitu Dzat Tuhan dan Rasul, dari itu jadilah ia semulia-mulia ‘ilmu.

10. Kesudahan ‘ilmu ini : laitu dapat membezakan di antara ‘aqaid dan kepercayaan yang sah dengan yang batil.